O Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψε το διάταγμα για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, όπως ο ίδιος ανακοίνωσε στο τουίτερ. «Αποφασίστηκε ότι η Αγία Σοφία θα τεθεί υπό την εποπτεία της Ντιγιανέτ (Αρχή Θρησκευτικών Υποθέσεων) και θα ξανανοίξει για προσευχή», αναφέρει στην ανάρτησή του. Την ίδια ώρα, πληθαίνουν οι αντιδράσεις για την απόφαση του Τούρκου Προέδρου.
Hayırlı olsun. pic.twitter.com/MzP6nzn9Jc
— Recep Tayyip Erdoğan (@RTErdogan) July 10, 2020
«Η πρώτη προσευχή θα γίνει στις 24 Ιουλίου» ανακοίνωσε στο έκτακτο διάγγελμά του προς τον τουρκικό λαό, ο Ταγίπ Ερντογάν και κάλεσε όλους να σεβαστούν την απόφαση για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
Το μεσημέρι, το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την απόφαση του 1934 με την οποία η τότε τουρκική κυβέρνηση είχε μετατρέψει την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης σε μουσείο, μετέδωσε το CNN Turk.
Η απόφαση ήταν ομόφωνη.Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποδέχθηκε σχετικό αίτημα που είχαν καταθέσει ενώσεις και ακύρωσε την κυβερνητική απόφαση του 1934, μετέδωσε το κρατικό τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Ανατολή.
Το σκεπτικό της απόφασης
Όπως μεταδίδει το ΚΥΠΕ, σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, η οποία είναι ιδιοκτησία του Ιδρύματος Μωάμεθ Πορθητή έχει διατηρηθεί και διασφαλίζεται «από τη νομική μας τάξη» και η Αγία Σοφία έχει παραχωρηθεί στο κοινό για να χρησιμοποιηθεί ως τζαμί κατ’απαίτηση του ιδρύματος. Αναφέρει ακόμη ότι δεδομένου ότι πρόκειται για ακίνητη περιουσία και με βάση τον νομικό κανόνα, η φύση και ο σκοπός της ακίνητης περιουσίας στην ιδρυτική πράξη δεν μπορεί να αλλάξει, ενώ είναι δεσμευτικό το κράτος να διασφαλίσει ότι τα περιουσιακά στοιχεία του ιδρύματος χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τη βούληση του ιδρύματος. Επιπλέον, αναφέρει ότι κατά συνέπεια συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ακίνητη περιουσία που ανήκει στο ίδρυμα δεν είναι νομικά δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για άλλο σκοπό εκτός από τζαμί. Προσθέτει ότι ως εκ τούτου η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (του 1934) δεν ήταν σύμφωνη με τον νόμο.
«Εξήχθη το συμπέρασμα ότι η ιδρυτική πράξη το διέθετε ως τζαμί και η χρήση του εκτός αυτού του χαρακτήρα δεν είναι δυνατή νομικώς», αναφέρει το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας.
«Η κυβερνητική απόφαση του 1934 με την οποία τερματίστηκε η χρήση της (Αγίας Σοφίας) ως τζαμί ορίζοντάς την ως μουσείο δεν είναι σύννομη», επισημαίνεται στην απόφαση.
Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας σε ανάρτησή του στο τουίτερ παρουσιάζει την Αγία Σοφία και επίσημα ως τζαμί.
#AyasofyaCamii pic.twitter.com/4tbuY6AjPZ
— T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (@TCKulturTurizm) July 10, 2020
Τούρκοι πολίτες συγκεντρώθηκαν έξω από την Αγία Σοφία ξεσπώντας σε πανηγυρισμούς.
Διεθνείς αντιδράσεις
H Ουνέσκο εξέφρασε τη λύπη της για την απόφαση των τουρκικών αρχών, η οποία ελήφθη χωρίς προηγούμενη συζήτηση, και ζητεί η καθολική αξία του μνημείου να διατηρηθεί.
Hagia Sophia: UNESCO deeply regrets the decision of the Turkish authorities, made without prior discussion, and calls for the universal value of #WorldHeritage to be preserved.
Full statement: https://t.co/WiZpjyagqF pic.twitter.com/klcMR9pmxC
— UNESCO (@UNESCO) July 10, 2020
«Λυπηρή»χαρακτήρισε την απόφαση για την Αγιά Σοφιά ,με ανακοίνωσή του, ο Ύπατος Εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ.
Ο κ. Μπορέλ ανέφερε ότι «Η Αγία Σοφία έχει ισχυρή συμβολική, ιστορική και παγκόσμια αξία. Η Τουρκία έχει αναπτύξει μια παράδοση πολιτιστικής διατήρησης καθώς και αναγνωρισμένη παράδοση πνευματικής και πολιτιστικής ανεκτικότητας».
Ο Ύπατος Εκπρόσωπος Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ τόνισε ότι «η απόφαση του Τουρκικού Συμβουλίου Επικρατείας να ανατρέψει μία από τις αποφάσεις ορόσημο της σύγχρονης Τουρκίας και η απόφαση του Προέδρου Ερντογάν να θέσει το μνημείο υπό τη διεύθυνση της Αρχής Θρησκευτικών Υποθέσεων, είναι λυπηρή».
Τέλος, ο Ζοζέπ Μπορέλ σημείωσε ότι «ως ιδρυτικό μέλος της Συμμαχίας των Πολιτισμών, η Τουρκία έχει δεσμευτεί να προωθήσει τον διαθρησκευτικό και διαπολιτισμικό διάλογο και να προωθήσει την ανεκτικότητα και τη συνύπαρξη».
Ο πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας (άνω βουλή) Κονσταντίν Κόσατσεφ, εξέφρασε την λύπη του για την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να χρησιμοποιηθεί ο Ναός της Αγίας Σοφίας ως τζαμί, επισημαίνοντας ότι μια τέτοια απόφαση μπορεί να προκαλέσει εξαιρετικά αρνητικές αντιδράσεις σε όλο τον χριστιανικό κόσμο.
Ο ίδιος επισήμανε ότι στην περίπτωση αυτή δεν είναι αποδεκτό το σκεπτικό ότι η τύχη των αρχιτεκτονικών μνημείων αποτελεί αυστηρά εσωτερική υπόθεση μιας χώρας.
Ο Κόσατσεφ υποστήριξε πως δεν βλέπει στην απόφαση αυτή κάποια επιδίωξη της Τουρκίας να προκαλέσει έξωθεν δυνάμεις, εκτιμώντας ότι υπερτερούν στην περίπτωση αυτή ζητήματα εσωτερικής πολιτικής. «Δεν θα έβλεπα στην περίπτωση αυτή μια άμεση επιδίωξη (του προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ) Ερντογάν να προβεί σε κάποια πρόκληση προς έξωθεν δυνάμεις, ακόμη και παρά τις ήδη συνεχείς προστριβές με την Ελλάδα στο εν λόγω ζήτημα: κάθε φορά, όταν στην Αγία Σοφία διάβαζαν αποσπάσματα από το Κοράνι, το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας αντιδρούσε. Υπερτερούν εδώ παρόλα αυτά θέματα εσωτερικής πολιτικής», εκτιμά ο Κόσατσεφ.
Κατά την άποψη του ο Ερντογάν προσπαθεί να κερδίζει πόντους στους οπαδούς της ισλαμικοποίησης της Τουρκίας «παίρνοντας ακόμη και την πρωτοβουλία από τους πιο συντηρητικούς του αντιπάλους».
Ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ κατήγγειλε την μετατροπή της Αγίας σε Τζαμί και ζήτησε να παραμείνει η Αγία Σοφία ως μουσείο προκειμένου να την επισκέπτονται άνθρωποι όλων των θρησκειών και πολιτισμών.
I strongly denounce #Turkey’s decision to convert Hagia Sophia into a mosque. I urge Erdogan to reverse course and restore Hagia Sophia’s remarkable legacy as a museum for people of all faiths and cultures to visit. https://t.co/AUfDgGP9f4
— Senator Bob Menendez (@SenatorMenendez) July 10, 2020
Ο Αυστριακός υπουργός Εξωτερικών Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ επέκρινε έντονα σήμερα την απόφαση της Τουρκίας για την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, τονίζοντας ότι με αυτή την κίνηση η Άγκυρα αποξενώνεται από την Ευρώπη.
«Λυπούμαστε βαθιά για τη σημερινή απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί και δεν μπορούμε να την κατανοήσουμε! Η κατάργηση του καθεστώτος μουσείου που την καταστούσε προσβάσιμη σε όλους τους πολιτισμούς και τις θρησκείες είναι ένα ακόμη βήμα μακριά από την Ευρώπη», ανέφερε ο Αυστριακός ΥΠΕΞ.
Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκφράζει τη λύπη της για το ότι η δική της ανησυχία, όπως και άλλων ορθόδοξων εκκλησιών, για την προοπτική να μετατραπεί ο Ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη από μουσείο σε τζαμί, δεν εισακούσθηκε από τις τουρκικές αρχές. Τη δήλωση αυτή έκανε στο πρακτορείο TASS ο πρόεδρος του τμήματος για τις αμοιβαίες σχέσεις της εκκλησίας με την κοινωνία και τα ΜΜΕ της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου της Μόσχας, Βλαντίμιρ Λεγκόϊντα.
«Είναι πολύ λυπηρό ότι η ανησυχία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, άλλων ορθόδοξων εκκλησιών δεν εισακούσθηκε. Η εν λόγο απόφαση, δυστυχώς, δεν στοχεύει στην ειρήνευση των υπαρχουσών αντιθέσεων, αλλά, αντίθετα, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες διαιρέσεις, όπως είχε πει στις 6 Ιουλίου σε δηλώσεις του ο Πατριάρχης (Μόσχας και Πασών των Ρωσιών) Κύριλλος», δήλωσε ο Νεγκόϊντα.
Την αντίθεση της στην απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί εκφράζει η ηγεσία της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της αμερικανικής γερουσίας. Όπως επισημαίνουν στη κοινή τους ανακοίνωση οι γερουσιαστές Τζον Ρις και Ρόμπερτ Μενέντεζ, η ενέργεια του προέδρου Ερντογάν συνιστά μια μεγάλη προσβολή για τους χριστιανούς σε όλο τον κόσμο.
«Η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη της Τουρκίας είναι ένας τόπος βαθιάς πνευματικής σημασίας για διαφορετικούς ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Για περισσότερα από τρία τέταρτα ενός αιώνα, η τουρκική πολιτική διατήρησε αυτό το σεβαστό κτίριο ως μουσείο, αλλά ο πρόεδρος Ερντογάν υπέγραψε σήμερα ένα διάταγμα που καταργεί αυτό το μουσειακό καθεστώς και το μετατρέπει σε τζαμί.
«Καταδικάζουμε έντονα την απόφαση του προέδρου Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Σε διαφορετικά σημεία της ιστορίας της, η Αγία Σοφία χρησίμευσε ως τόπος λατρείας για μουσουλμάνους και χριστιανούς, και για δεκαετίες υπήρξε ένα εξαιρετικό και φιλόξενο κέντρο για ανθρώπους όλων των θρησκειών. Η κίνηση του Ερντογάν σήμερα είναι μια μεγάλη προσβολή για τους χριστιανούς σε όλο τον κόσμο που βλέπουν στην Αγία Σοφία ως λαμπερό φως και σεβαστό ιερό χώρο.
«Αυτή η μετατροπή του καθεστώτος της είναι άσκοπα διχαστική σε μια εποχή που χρειαζόμαστε περισσότερες, όχι λιγότερες, προσπάθειες για την οικοδόμηση γεφυρών μεταξύ Ισλάμ και Χριστιανισμού. Προτρέπουμε έντονα τον Ερντογάν να ανακαλέσει αυτήν την απόφαση και να διαφυλάξει την αξιοσημείωτη κληρονομιά της Αγίας Σοφίας, διατηρώντας την ως ένα θρησκευτικά ουδέτερο μουσείο για ανθρώπους όλων των θρησκειών και πολιτισμών που μπορούν να επισκεφθούν και να γιορτάσουν την κοινή μας παγκόσμια κληρονομιά».
Πηγή: ΕΡΤ, ΚΥΠΕ, Reuters, AFP, Anadolu,ΑΠΕ
