Το έθιμο του «Κλήδονα» ένωσε τους κατοίκους της περιοχής. Με μπροστάρηδες τους Σαρακατσάνους στον παραδοσιακό τους , στην διασταύρωση του Φαναρίου, βρέθηκαν μεγάλοι και νεότεροι σε ηλικία Σαρακατσάνοι, αλλά και Ηπειρώτες και Πόντιοι, ντόπιοι και ξένοι. Συνδετικός κρίκος όλων η αγάπη για την Παράδοση, αλλά και ο σεβασμός και η αγάπη για όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που κουβαλά η κάθε πληθυσμιακή ομάδα και ξεχωρίζει. Ζητήσαμε από τέσσερις λάτρεις της Παράδοσης να καταθέσουν στην ΕΡΤ Κομοτηνής τη δική τους εμπειρία και τις δικές τους σκέψεις, με αφορμή το έθιμο του «Κλήδονα», για τον Πολιτισμό, την Παράδοση, το Πολιτισμικό «φορτίο» του κάθε τόπου, της κάθε ομάδας .
Νίκος Χατζόπουλος: Ο «Κλήδονας» από τα χρόνια της αρχαιότητας
«Ο Κλήδονας προέρχεται από την αρχαία εποχή , όπου στο κράνος τους έβαζαν τα ψηφίδια με τα ονόματα αυτών που ήταν να εξοριστούν και πάλλοντας όποιου το όνομα έπεφτε έξω ήταν ο Κλήδονας, αυτός κληρώνονταν για να εξοριστεί. Η λέξη προέρχεται από το κουνώ κάτι, πάλλω κάτι κλυδωνίζω κάτι.» δήλωσε ο φιλόλογος σαρακατσάνικης καταγωγής, κος Νίκος Χατζόπουλος σημειώνοντας πως σήμερα στο δρώμενο με το δοχείο νερού μέσα και την κάθε μια ανύπαντρη κοπέλα να βάζει ένα μικρό ματσάκι από λουλούδια έχει την μορφή μιας αναπαράστασης καθαρά και μόνο. « Όποιο λουλούδι πάρουν από εκεί, αυτό είναι ο «Κλήδονας», αυτή η κοπέλα η τύχη δείχνει ότι θα καλοπαντρευτεί και σύντομα κιόλας. «Αυτό το γιορτάζουν κάθε χρόνο του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου . Είναι παλιό έθιμο, το αναβίωσε ο σύλλογος μας και τελείται κάθε χρόνο στις 24 Ιουνίου. Δεν πιστεύουν πια σε μαγικές ικανότητες , ούτε περιμένουν τα κορίτσια να πέσει ο δικός τους «Κλήδονας» για να καλοπαντρευτούν» δηλώνει ο κος Χατζόπουλος.
Αρετή Λιάπη: «Χρειαζόμαστε την Παράδοση»
Η Αρετή Λιάπη, σαρακατσάνικης επίσης καταγωγής από το 1992 που πραγματοποιήθηκε η αναβίωση του είναι παρούσα, τόσο εκείνη όσο και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς της, μικρά και μεγάλα. «Παίρνουμε μέρος ανελλιπώς, ο πατέρας μου, η μητέρα μου, εμείς, τα παιδιά μου τώρα , η κόρη μου γυρνάει το ταψί (μέρος του τελετουργικού). Εγώ δεν ντύθηκα φέτος, αλλά όποτε με χρειάζεται ο Σύλλογος είμαι εδώ. Έρχομαι από την Καβάλα για να βοηθήσω. Τον Κλήδονα τον περιμένουμε κάθε χρόνο , μπήκε στη ζωή μας με την αρχική αναβιώση και υπάρχει πάντα, κάθε χρόνο περιμένουμε όλοι αυτό το έθιμο.» ανέφερε μιλώντας στην ΕΡΤ Κομοτηνής . Παράλληλα, σημειώνει πως όταν τα παιδιά «τρίβονται» με την Παράδοση έρχονται κι αυτά στο χώρο με ξεχωριστό ενδιαφέρον. «Τα παιδιά μου και τα ανίψια μου χορεύουν όλα . Παλιότερα χόρευαν τρεις γενιές, ο πατέρας με την μητέρα, εγώ και τα παιδιά μου. Τώρα «έχασα» τον μπαμπά μου, οπότε έχουμε τις επόμενες γενιές. Είναι πολύ ωραίο να συνεχιστεί αυτό. Παλιότερα, ακούγαμε τα «επιτραπέζια τραγούδια» και δεν μας άρεσαν, «όμως» σιγά-σιγά τα γνώρισα καλύτερα, όσο μεγαλώνω, νιώθω την ανάγκη να τα ακούω όλα αυτά.» Σύμφωνα με την κα Λιάπη, πατώντας κανείς στην Παράδοση αποκομίζει ευτυχισμένες στιγμές . «Πρέπει να την έχουμε κι αυτή, αν την χάσουμε, χάνουμε την ζωή μας, όλο το παρελθόν μας . Ακόμη και οι φορεσιές μας δείχνουν από πού καταγόμαστε, τι είμαστε, τα πάντα . Χρειαζόμαστε την Παράδοση μας, δεν είναι δυνατόν να την χάσουμε, όλοι χρειαζόμαστε κάτι από την Παράδοση και από αυτόν τον χώρο πρέπει να κρατάμε τα καλύτερα . Σαρακατσάνοι , Πόντιοι, Θρακιώτες, Εβρίτες όλοι έχουμε να προσφέρουμε κάτι. Τώρα είμαστε όλες οι φυλές μαζί και προσπαθούμε να κάνουμε κάτι καλύτερο για τα παιδιά και τα εγγόνια μας, να συνεχίσει να υπάρχει η Παράδοση.»
Κρίστα Κουτσογιάννη: Τα πάντα γύρω μας είναι πολιτισμός
Σε ένα καλύβι από αυτά που εκτίθενται στον Παραδοσιακό Οικισμό μας ξενάγησε η κα Κρίστα Κουτσογιάννη , νεοεκλεγμένη δημοτική σύμβουλος σαρακατσάνικης επίσης καταγωγής μιλώντας για όλα εκείνα που της έλεγε η γιαγιά της. « Έμεναν μέσα σε ένα τέτοιο καλύβι, που το έφτιαχναν από ειδικά χόρτα. Ήταν όλη η οικογένεια, γονείς, παιδιά νύφες και έτρωγαν, κοιμόντουσαν, ήταν το σπίτι τους. Υπήρχε μάλιστα και ένα καλύβι που ήταν το σχολείο τους, εκεί μάθαιναν τα παιδιά γράμματα» ανέφερε η κα Κουτσογιάννη σημειώνοντας πως σε ένα καλύβι ζούσε μια οικογένεια, μπορεί και δέκα ατόμων.,
«Μάζευαν τα ξύλα για να κατασκευάσουν το καλύβι, ήταν νομαδικός ο τρόπος ζωής τους, από τόπο σε τόπο και σε κάθε τόπο καινούργιο καλύβι.» σημειώνει εξηγώντας πως υπήρχε οργάνωση, «κοιμόντουσαν όλοι μαζί ακολουθώντας, όμως, μια συγκεκριμένη διάταξη, όπως μου έλεγε η γιαγιά μου. Έπλεναν τις βελέντζες και τα σκεπάσματά τους έξω στο ποτάμι . Το χειμώνα κάτω στον κάμπο, το καλοκαίρι στα βουνά.» Στο ερώτημα αν ήταν οι γυναίκες επιφορτισμένες με πολλούς ρόλους ανέφερε πως ήταν «δύσκολες όλες αυτές οι εργασίες και οι συνθήκες για μια γυναίκα» σημειώνοντας πως σήμερα «ούτε οι άντρες δεν μπορούν να τις κάνουν. Αξίζει να τα θυμάται κάποιος. Αυτές είναι οι παραδόσεις μας. Είναι δείγμα Πολιτισμού, είναι τρόπος ζωής. Ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του τρόπο ζωής, το δικό του κομμάτι πολιτισμού. Τα πάντα γύρω μας είναι πολιτισμός.»
Γ. Νικολαϊδης: Να οργανώνονται σωστά και να προβάλλονται σωστά τα έθιμα όλων των ομάδων
Παθιασμένος με την Παράδοση και ο Γιάννης Νικολαϊδης, πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Νομού Ροδόπης «Η Τραπεζούντα».
Ανταποκρίθηκαν, τόσο εκείνος, όσο και άλλα μέλη του Συλλόγου στο κάλεσμα των Σαρακατσάνων και συμμετείχαν στα Καλογιάννια, στον Παραδοσιακό Οικισμό Σαρακατσάνων . «Είναι ιδιαίτερη τιμή για μας. Είναι η πρώτη φορά που παίρνουμε μέρος με το χορευτικό μας. Έχουμε μια πολύ καλή συνεργασία και εκείνοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα μας και ήρθαν στα «Παρχάρια» . Είναι πολύ σημαντικό να κρατούμε τις παραδόσεις» ανέφερε προσθέτοντας πως «Είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδας αυτός ο πλούτος στην Λαογραφία, στο χορό, στα έθιμα και πιστεύω ότι μέσα από μια οργανωμένη και συγκροτημένη προσπάθεια, μπορούν να οργανωθούν όλα αυτά και να αποτελέσουν έναν πόλο έλξης ενισχύοντας την επισκεψιμότητα της περιοχής, αρκεί να γίνονται σε συνεργασία με τους συλλόγους και τους εθελοντές υπό τη σκέπη των επίσημων θεσμών για να οργανώνονται σωστά και να προβάλλονται σωστά προς τα έξω αυτά που γίνονται.»
Φώτο: Στιγμιότυπα από τα φετινά Καλογιάννια στον οικισμό των Σαρακατσάνων ρεπορτάζ κείμενο φωτογραφίες: Μαρία Νικολάου
