της Μάχης Μαργαρίτη
«Η μουσική είναι ηθικός νόμος. Δίνει ψυχή στο σύμπαν, φτερά στο μυαλό, απογειώνει τη φαντασία», έχει πει ο Πλάτωνας. Και ο Λούις Άρμστρονγκ, πολύ αργότερα, έχει συμπληρώσει -«τι θα ήταν ο κόσμος χωρίς καλή μουσική -ό, τι είδους κι αν είναι;».
Σε κάθε κουλτούρα, ακόμα και στην πιο απομονωμένη φυλή, θεωρείται ότι υπήρξε κάποιας μορφής μουσική. Κανείς δε γνωρίζει πότε και πού πρωτοακούστηκε -μπορεί και να υπάρχει πάντα μαζί με τον άνθρωπο. Αλλά υπάρχει και πριν από αυτόν -από το κελάιδισμα των πουλιών, μέχρι το θρόισμα των φύλλων. Πόσο παλιά μπορεί να είναι τα «πρώτα μουσικά όργανα»; Από ένα φλάουτο 35.000 χρόνων σε μια σπηλιά στη Γερμανία, μέχρι έξι ξύλινους αυλούς, ίσως πάνω από 40.000 χρόνων στην Ιρλανδία, κανείς δε γνωρίζει ακριβώς. Το «πιο γνωστό τραγούδι» θεωρείται ότι είναι 3.400 χρόνων, με προέλευση από τη Συρία. Και η αρχαιότερη γνωστή ολοκληρωμένη μουσική σύνθεση, ο Επιτάφιος του Σείκιλου, της ελληνιστικής περιόδου -«όσο ζεις λάμπε, για λίγο διαρκεί η ζωή». Αλλά, και τι σημασία έχει πότε και πού;
Τι προκαλεί η μουσική στον άνθρωπο; Λέει η επιστήμη, πυροδοτεί την απελευθέρωση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο -αυτού, δηλαδή, του νευροδιαβιβαστή που τονώνει το αίσθημα ευτυχίας και ενθουσιασμού. Τι άλλο κάνει; Μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης που συνήθως ευθύνεται για αισθήματα στρες και άγχους -μπορεί ακόμα και να μειώσει την ένταση του πόνου σε ασθενείς. «Κατά το 90% του χρόνου» κατά τον οποίο ακούν μουσική η οποία τους ευχαριστεί, οι άνθρωποι έχουν θετικές εμπειρίες, και αυτό δημιουργεί «ήπια θετική διάθεση», λέει στην ιστοσελίδα futurism η Τερέζα Λέσιουκ, καθηγήτρια μουσικοθεραπείας από το πανεπιστήμιο του Μαϊάμι.
Όμως, η μουσική λείπει από τη συλλογική ζωή. Σχολεία, χώροι εργασίας, πώς θα ήταν με μουσική; Αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει «κοινό γούστο», και ο καθένας ευχαριστιέται ακούγοντας τη μουσική που του αρέσει. Μπορεί, όμως, να υπάρξει «κοινό έδαφος» χωρίς καταναγκασμούς -και δε χρειάζεται να είναι «μουσική ασανσέρ». Αν βρεθεί κανείς σε σχολείο όπου τύχει να ακούγεται μουσική στα διαλείμματα, καταλαβαίνει τη διαφορά. Αν περάσει από μια πλατεία και τύχει να παίζουν μουσικοί, καταλαβαίνει τη διαφορά.
Σήμερα, λοιπόν, είναι η Ημέρα της Μουσικής.
Για όλους αυτούς που έχουν συνδέσει τόσες και τόσες στιγμές της ζωής τους με μουσική.
Για όσους «ανατριχιάζουν» ακούγοντας τα αγαπημένα τους τραγούδια. Για αυτούς που τους αρέσει να κάθονται στα γρασίδια ξάστερες νύχτες ακούγοντας σαξόφωνα. Για όσους περιμένουν κάθε πρωτοχρονιά στη συχνότητα της ΕΡΤ τη συναυλία της Φιλαρμονικής της Βιέννης. Για αυτούς που θυμούνται τι τραγούδι έπαιζε όταν έδωσαν το πρώτο τους φιλί. Για όλους αυτούς που έκλαψαν όταν πέθανε ο Ντέιβιντ Μπάουι. Για όσους δε μπορούν να σκεφτούν την ταινία «Αποκάλυψη Τώρα» χωρίς τους Doors να τραγουδάνε για εντεκάμισι λεπτά Το Τέλος. Για αυτούς που αρνούνται να ψηφίσουν στο δίλημμα «Stones ή Beatles» -και λένε «ναι» και στα δύο. Για αυτούς που τσατίζονται όταν ραδιοφωνικοί παραγωγοί δεν αφήνουν να παίξει ολόκληρο το Wish You Were Here των Πινκ Φλόιντ -και για όσους πιστεύουν ότι είναι ένα από τα ωραιότερα τραγούδια όλων των εποχών. Για αυτούς που πιστεύουν ότι η Αρίθα Φράνκλιν και η Τζένη Βάνου ήταν -είναι- από τις ωραιότερες φωνές στον κόσμο. Για αυτούς που δε μπορούν να κρατήσουν ακίνητα τα πόδια τους όταν ακούνε ροκ’ ν’ ρολ. Για τους «παλιούς» που αγαπούν τον Έλβις, τους «νέους» που αγαπούν τη φωνή του Άλεξ Τέρνερ να ξαναζωντανεύει με μια κιθάρα το πόσο «Παράξενο πώς» -και για αυτούς που αγαπούν και τους δύο. Για όλους όσους φόρεσαν στα νιάτα τους ξεθωριασμένο τζιν «σωλήνα» και μαύρο τι-σερτ με το όνομα του αγαπημένου τους μέταλ συγκροτήματος -και για αυτούς που ακόμα το κάνουν. Για όσους πέρασαν ώρες ατελείωτες σε υπόγεια δωμάτια γρατσουνώντας κιθάρες. Για τις μάνες που νανούρισαν τα παιδιά τους ζητώντας απ΄ τον ύπνο να τα γεμίσει μενεξέδες. Για όλους εκείνους που πιστεύουν ότι με το Dance me to the end of love ο Λέοναρντ Κοέν έγραψε τι σημαίνει αγάπη. Για όσους πιστεύουν ότι με το Walk the line o Τζόνι Κας τραγούδησε τι σημαίνει έρωτας -και ότι το ίδιο λέει με ένα «φεγγάρι που κάνει βόλτα» ένα παραδοσιακό ηπειρώτικο. Για αυτούς που «μηδενίζουν το κοντέρ», και παίρνουν βαθιά ανάσα ακούγοντας τη Νίνα Σιμόν να τραγουδά ότι «Νιώθει Καλά». Για αυτούς που τραγουδάνε στον δρόμο μαζί με την Πάτι Σμιθ ότι οι άνθρωποι έχουν τη δύναμη. Για όσους ακόμα βουρκώνουν όταν ακούν να τραγουδιέται «η ιστορία του δρόμου» στις σχολικές γιορτές των παιδιών τους για το Πολυτεχνείο. Για όσους στα διαλείμματα έγραφαν στον πίνακα το όνομα του αγαπημένου τους γκρουπ. Για όσους μαλώνουν με τις ώρες για το αν ένα συγκρότημα είναι ή δεν είναι ροκ. Για αυτούς που έκλαψαν ακούγοντας τη μία μπαλάντα μετά την άλλη μετά από μια ερωτική απογοήτευση. Για αυτούς που μετά από έναν χωρισμό γύρισαν σπίτι και έβαλαν τέρμα τη μουσική. Για εκείνους που μοιράστηκαν ένα ζευγάρι ακουστικά με ακουμπισμένα τα κεφάλια για να μη χάσει κανένας το τραγούδι. Για αυτούς που θυμούνται το πρώτο τους ταίρι στον χορό στα σχολικά πάρτι. Για όσους έφυγαν ξημερώματα από τη «ντίσκο-πίστα» με πονεμένα πόδια. Για αυτούς που ξεθεώθηκαν στα γέλια τραβώντας ο ένας τον άλλον από τον ώμο όλο και πιο γρήγορα χορεύοντας χασαποσέρβικο. Για όσους μπήκαν «τσάμπα» σε μια συναυλία πηδώντας τοιχάκια -και για όσους την παρακολούθησαν καθισμένοι με μπίρες απέξω επειδή δεν είχαν χρήματα. Για αυτούς που δε θα αποχωριστούν ποτέ το παλιό τους πικάπ επειδή «χωρίς χρατς χρουτς δεν είναι το ίδιο». Για όσους ψάχνουν ακόμα βινύλια. Για «τους μεγάλους» που «δεν πάει η καρδιά τους» να πετάξουν τις κούτες με τις παλιές κασέτες. Για «τους μικρούς» που «κολλάνε» με τη μουσική. Για αυτούς που ακόμα αφιερώνουν τραγούδια. Για όσους δε μπορούν να φανταστούν καλοκαίρι, χωρίς Λούις, Έλα, και Summertime.
Μουσική -πώς θα ήταν η ζωή χωρίς αυτή;
