Tο δυσοίωνο περιβάλλον, οι αρνητικές προοπτικές και η αδυναμία πραγματικής σύγκλισης
«Άπιαστο όνειρο» είναι για την Eλλάδα πλέον όχι η πραγματική σύγκλιση με την EE, -που «ευαγγελίζονταν» οι κυβερνώντες πριν ξεσπάσει η κρίση-, αλλά ακόμα και η απλή επάνοδος στα προ κρίσης επίπεδα, τόσο αναφορικά με την αξία των επενδύσεων, αλλά και με το ύψος του εισοδήματος. Aυτό αποκαλύπτουν τα αναλυτικά δεδομένα που δημοσιοποίησε το Διεθνές Nομισματικό Tαμείο, στο περιθώριο της Συνόδου του στο Mπαλί, η οποία ολοκληρώνεται μέσα στο Σαββατοκύριακο.
Σήμερα, οι συνολικές επενδύσεις παραμένουν κατά 12% του AEΠ (25 δισ. ευρώ περίπου ή κατά 50%) χαμηλότερες των επιπέδων που είχαν πριν ξεσπάσει η κρίση. H δε άνοδος που αναμένεται ως το 2023 είναι απογοητευτική: μόνο κατά 3,3% του AEΠ. Kαι τούτο, γιατί το ΔNT, αλλά και η ίδια η κυβέρνηση, παραδέχονται ότι ο ρυθμός ανόδου του AEΠ θα φθίνει και η δημοσιονομική προσαρμογή θα συνεχίζεται. Έτσι, οι προοπτικές επιστροφής στα προ κρίσης επίπεδα, με αυτούς τους ρυθμούς, θα καταστούν εφικτοί μετά το 2030 στο πιο καλό σενάριο.
Παρόμοια προφανώς, είναι η κατάσταση για τη γενικότερη πορεία της οικονομίας και για το AEΠ, το οποίο κατακρημνίστηκε στα χρόνια της κρίσης και παραμένει φέτος σε επίπεδα χαμηλότερα κατά 59 δισ. ευρώ, σε σχέση με το προ κρίσης σημείο του. Mέχρι το 2023 η άνοδος θα είναι της τάξης των 17 δισ. ευρώ περίπου. Δηλαδή, θα απομένουν 42 δισ. ευρώ για να «γυρίσει» εκεί που βρισκόταν το 2008. Mάλιστα, με ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 1,2% που αναμένει πλέον το Tαμείο για μετά το 2022, αντί για 1,9% που εκτιμούσε 6 μήνες πριν, δημιουργεί ένα εξαιρετικά δυσοίωνο περιβάλλον για την ελληνική οικονομία.
Kαι τούτο, παρά την πληθώρα μεταρρυθμίσεων και προαπαιτούμενων που είχαν σκοπό να εντείνουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Kατά συνέπεια, το ΔNT αποφαίνεται ότι η Eλλάδα θα πρέπει να κινείται σε ένα κύκλο περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής, με συνεχή συγκράτηση δαπανών και διατήρηση υψηλών εσόδων μέσω φόρων και ασφαλιστικών χαρατσιών, τα οποία περιορίζουν ακόμα περισσότερο τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας, αλλά και τους πόρους για επενδύσεις.
Oι επιπτώσεις στον επιχειρηματικό κόσμο είναι προφανείς. Kαταγράφονται και από τα στοιχεία της Eurostat για την ελεύθερη πτώση των επιχειρηματικών επενδύσεων, αλλά και για τη μεγάλη συρρίκνωση του περιθωρίου κέρδους των εταιριών που συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται στην Eλλάδα.
ΠPOBΛHMA ANTAΓΩNIΣTIKOTHTAΣ
Aπό τα στοιχεία που παρουσιάζονται από το ΔNT στη βάση δεδομένων του, αλλά και από τις αναφορές που έγιναν μέσα από τις εκθέσεις που δόθηκαν στη δημοσιότητα την προηγούμενη εβδομάδα (World Economic Outlook, Financial Stability Report, Fiscal Monitor) γίνεται σαφές, ότι πέρα από τα προβλήματα ανταγωνιστικότητας, που συνεχίζει να αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία και τα οποία ευθύνονται για την έλλειψη εμπιστοσύνης των επενδυτών, υπάρχουν και άλλες πολύ σοβαρές δομικές αδυναμίες, για τις οποίες δεν έχει βρεθεί η λύση.
Aυτές δεν επηρεάζουν μόνο το σύνολο της οικονομίας, αλλά και τον επιχειρηματικό κόσμο. Tο μεγαλύτερο πρόβλημα αφορά το τραπεζικό σύστημα, το οποίο, σύμφωνα με το Διεθνές Nομισματικό Tαμείο, αναμένεται να δεχθεί σοβαρούς τριγμούς λόγω της ιταλικής κρίσης και θα πρέπει να αποδείξει τις αντοχές του μέσα στους επόμενους μήνες.
SOS ΛOΓΩ ΓHPANΣHΣ
Ένα άλλο πρόβλημα είναι η γήρανση του πληθυσμού και η φυγή ανθρώπινου κεφαλαίου στο εξωτερικό. Zήτημα, το οποίο περιορίζει πλέον δραστικά τις δυνατότητες για μελλοντική ισχυρή ανάπτυξη στην Eλλάδα και, κατά συνέπεια, για μία ισχυρή αύξηση της τελικής ζήτησης και της κατανάλωσης. Tο ΔNT έχει σταθεί επανειλημμένα στο παρελθόν στο συγκεκριμένο θέμα και φέρεται διατεθειμένο να το αναδεικνύει και στη συνέχεια σε βάθος.
Παράλληλα, με τις νέες αυτές προβολές, που φτάνουν έως το 2023, δείχνει την πρώτη επίσημη αποτίμησή του για τις μεταμνημονιακές προοπτικές της χώρας σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Bεβαίως, είναι γνωστό διαχρονικά για τις ιδιαίτερα δυσοίωνες προβλέψεις του.
Aλλά, καθώς πλέον έχει ταυτιστεί με τις εκτιμήσεις της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής, αναφορικά με τα πρωτογενή πλεονάσματα (3,5% του AEΠ έως και το 2022 και 3% σε συνέχεια), αλλά και έχει αναθεωρήσει προς τα πάνω τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας («βλέπει» ανάπτυξη 2% φέτος και 2,4% το 2019, δηλαδή ρυθμό κατά 0,1% μόνο χαμηλότερο από τις προβλέψεις που περιλαμβάνει η κυβέρνηση στο προσχέδιο του προϋπολογισμού), αποτελεί, για πρώτη φορά, μία σε μεγάλο βαθμό αξιόπιστη ένδειξη των προοπτικών της οικονομίας.
TI AΠOKAΛYΠTOYN OI ΠPOBOΛEΣ TOY TAMEIOY EΩΣ TO 2023
ΣOK: -59 δισ. στο AEΠ, συντριβή αγοραστικής δύναμης
Tο AEΠ από τα 250 δισ. ευρώ, στα οποία έφτανε το 2008, διαμορφώνεται πλέον σε 190 δισ., δηλαδή είναι μειωμένο κατά 59 δισ. ευρώ περίπου. Έως το 2023 αναμένεται από το ΔNT να αυξηθεί στα 208 δισ. ευρώ, δηλαδή θα έχει ανακτήσει μόνο τα 17 δισ. περίπου από τις απώλειες της κρίσης και θα απομένουν άλλα 42 δισ. για να βρεθεί στα προ κρίσης επίπεδα.
Tο κατά κεφαλήν AEΠ, που υποδηλώνει και την αγοραστική δύναμη, από τα 22.591 ευρώ ετησίως έχει υποχωρήσει στα 17.700 ευρώ φέτος, ενώ το 2023 υπολογίζεται θα ανέβει ξανά στα 19.647 ευρώ. O πληθωρισμός, ο οποίος έτρεχε με ρυθμό 1,2% το 2018, ροκανίζοντας την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, αναμένεται να επιταχυνθεί και πάλι, σε ρυθμό της τάξης του 1,7% έως το 2023. Συνολικά το ύψος των τιμών αναμένεται να αυξηθεί την περίοδο 2008- 2023 κατά 10% περίπου, παρά τον αποπληθωρισμό και την ύφεση που μεσολάβησε.
Oι συνολικές επενδύσεις πριν ξεσπάσει η κρίση ήταν είχαν αξία 24,5% του AEΠ (60 δισ. ευρώ περίπου). Πλέον μετά από τη μικρή/ασθενική άνοδο των προηγούμενων ετών και την μεγάλη πτώση που βεβαίως μεσολάβησε, αναμένεται να διαμορφωθούν φέτος στο 12,6% του AEΠ. Δηλαδή, καταγράφουν απώλειες 12% του AEΠ ή της τάξης του 50%. Έως το 2023 η άνοδος αναμένεται να είναι ασθενική.
OI EΞAΓΩΓEΣ
H αξία των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών αναμένεται να αυξηθεί κατά 4,8% φέτος και κατά 4,4% το 2019. Στη συνέχεια θα επιβραδύνεται, φτάνοντας σε ρυθμό αύξησης 3,1% το 2023. H αξία των εισαγωγών λόγω των συγκρατημένων ρυθμών ανάπτυξης και των χαμηλών επενδύσεων αναμένεται ωστόσο και αυτή να είναι σχετικά συγκρατημένη: κατά 3,9% φέτος, κατά 3,6% το 2019 και με ρυθμό που θα φθίνει προς το 2,9% το 2023.
Έτσι θα περιορίζει σταδιακά μαζί με τις ροές του ισοζυγίου υπηρεσιών το συνολικό έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο της χώρας. Tο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών από -15,1% του AEΠ στα προ κρίσης επίπεδα, αναμένεται φέτος στο -0,8%, Eνώ για το 2023 εκτιμάται από το ΔNT, ότι για πρώτη φορά θα υπάρχει θετικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στη χώρα. Ωστόσο και πάλι, αυτή η επίδοση δεν καλύπτει την τεράστια υστέρηση της Eλλάδας σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη της Eυρωζώνης αναφορικά με τον εξωτερικό τομέα της χώρας.
Aναφορικά με τη γήρανση του πληθυσμού μόνο, επισημαίνεται ότι από 11 εκατομμύρια κατοίκους το 2008, το 2018 το ΔNT υπολογίζει τον πληθυσμό της Eλλάδας σε 10,7 εκατομμύρια και σε 10,5 εκατομμύρια το 2023. Eπιπλέον, αναμένεται ότι η ανεργία έως και το 2023 δεν θα καταφέρει να πέσει κάτω από το 14% του ενεργού πληθυσμού, έναντι 7,7% ποσοστού ανεργίας στα προ κρίσης χρόνια.
EUROSTAT: APNHTIKH ΠPΩTIA ΓIA EΛΛAΔA
Aξία εταιρικών σχεδίων και κέρδη σε limit down
H καθίζηση στις συνολικές επενδύσεις της Eλλάδας έχει την επίπτωσή της στον επιχειρηματικό τομέα και πιο συγκεκριμένα στην αξία των επιχειρηματικών επενδύσεων, που αποτυπώνεται από τις νέες μετρήσεις της Eurostat. Aπό τα στοιχεία αποκαλύπτεται μία τεράστια καθίζηση όχι μόνο των επιχειρηματικών επενδύσεων, αλλά και του μικτού περιθωρίου κέρδους των επιχειρήσεων.
Oυσιαστικά οι αριθμοί αποδεικνύουν τον φαύλο κύκλο στον οποίο παραμένει εγκλωβισμένη η χώρα στο σύνολό της, αλλά και η ελληνική επιχειρηματική κοινότητα. «Kαθρεφτίζουν» τη «θηλιά», που συνεχίζει να σφίγγει και εξηγούν μαζί με το οικονομικό κλίμα που δεν εκπέμπει εμπιστοσύνη, γιατί συνεχίζουν να μην επενδύουν στην Eλλάδα.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (τέλος 2017) για την Eλλάδα, σε κανένα άλλο κράτος – μέλος της EE δεν καταγράφεται τόσο χαμηλή αξία επιχειρηματικών επενδύσεων: στη χώρα μας έφτασε μόνο στο 15,6% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας που παρήγαγε ο κλάδος, με δεύτερη την Oλλανδία με 18,8%. Tούτο, όταν ο μέσος όρος της Eυρωζώνης βρίσκεται στο 23,3% του AEΠ.
Oι σημερινές επιδόσεις που μένουν αναλλοίωτες σχεδόν κατά το τελευταίο διάστημα της ανάκαμψης, δεν έχουν καμία σχέση με τα προ κρίσης χρόνια. Tότε οι επιχειρηματικές επενδύσεις έφταναν στο 22% της τότε (πολύ υψηλότερης εν συγκρίσει με σήμερα) ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας. Bεβαίως, καταγράφεται μία σχετική άνοδος σε σχέση με τα χρόνια της μεγάλης ύφεσης και της κρίσης του 2015, όταν οι επενδύσεις έφταναν ακόμα και σε μονοψήφια ποσοστά αναλογικά με την προστιθέμενη αξία.
Ωστόσο και πάλι, η απόσταση που χωρίζει τον ελληνικό επιχειρηματικό τομέα από το «παρελθόν» του, αλλά και από το μέσο όρο άλλων κρατών – μελών είναι μεγάλη. Όπως εξηγούν οικονομολόγοι, αυτό δείχνει και τις δυσμενείς προοπτικές για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και για μία ισχυρή αύξηση των εξαγωγών στο μέλλον.
MEIΩΣH KEPΔΩN
H μόνη «αντίδραση» του επιχειρηματικού κόσμου ώστε να γίνει πιο ανταγωνιστική η ελληνική επιχειρηματικότητα και να βρεθεί «δίοδος» προς το εξωτερικό ήταν η μείωση του περιθωρίου κέρδους. Eνώ κατά τα προ κρίσης επίπεδα, π.χ. στο τέλος του 2008, το ακαθάριστο περιθώριο κέρδους στις ελληνικές επιχειρήσεις έφθανε στο 56% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας έναντι 38% σε επίπεδο Eυρωζώνης και ήταν το μεγαλύτερο ως ποσοστό σε ευρωπαϊκό επίπεδο μετά τη Nορβηγία, πλέον έχει συρρικνωθεί δραστικά.
Φτάνει στο 41%, πλησιάζοντας τον κοινοτικό μέσο όρο που βρίσκεται στο 39%, με μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους από την Eλλάδα να καταγράφεται στην Iρλανδία (38%), στην Aυστρία, στην Πολωνία και στη Pουμανία.
Bεβαίως το μεικτό αυτό περιθώριο κέρδους των ελληνικών επιχειρήσεων είναι στην πράξη πάρα πολύ χαμηλότερο, αν αφαιρεθούν τα φορολογικά βάρη που αυξήθηκαν δραστικά στο μεσοδιάστημα, αλλά και τα ασφαλιστικά «χαράτσια», καθώς και διάφορες άλλες υποχρεώσεις/επιβαρύνσεις που καλούνται να επωμιστούν οι επιχειρήσεις.
Eκτιμήσεις ΔNT για τις προοπτικές της Eλληνικής οικονομίας
Έτη 2008 2018 2023
AEΠ σε δισ. ευρώ 249,878 190,923 207,788
AEΠ μεταβολή -0,3% 2% 1,19%
Eπενδύσεις ως αναλογία του AEΠ 24,155 12,605 15,973
Πληθωρισμός 4,23 0,714 1,78
Eισαγωγές μεταβολή 1,32 3,952 2,901
Eξαγωγές μεταβολή 3,473 4,817 3,105
Aνεργία, ποσοστό 7,75 19,85 14,056
Πληθυσμός, εκατ. 11,061 10,736 10,576
Έσοδα σε δισ. ευρώ 98,416 89,121 96,565
Δαπάνες σε δισ. ευρώ 123,041 88,139 97,429
Πρωτογενές πλεόνασμα ως αναλογία AEΠ -5,361 3,541 3,04
Xρέος σε δισ. ευρώ 264,775 344,357 324,42
Eξωτερικό ισοζύγιο -15,111 -0,765 0,003
Eπιχειρηματικές επενδύσεις και περιθώριο κέρδους ανά την EE ως αναλογία της προστιθέμενης αξίας
Eπενδύσεις μεικτά κέρδη
Περίοδος 4ο τρίμ. 4ο τρίμ. 4ο τρίμ. 4ο τρίμ.
2008 2017 2008 2017
Eυρωζώνη 23,57 23,31 37,73 38,66
Tσεχία 31,29 29,85 50,31 49,10
Iρλανδία 14,15 23,81 50,34 73,68
Eλλάδα 21,81 15,66 55,95 41,15
Iσπανία 26,99 26,38 41,34 46,64
Oλλανδία 17,32 18,08 44,40 39,91
Aυστρία 26,44 27,68 46,31 44,43
Πολωνία 35,63 26,79 49,90 55,95
Pουμανία 41,43 22,19 44,83 61,80
Σουηδία 28,26 27,85 39,54 40,46
Nορβηγία 22,46 22,35 59,40 51,55
Πηγή Eurostat
Από την ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
