Λοιμώξεις, αλλά και χρόνια καρδιολογικά και αναπνευστικά νοσήματα, ψυχικές διαταραχές και τροφιμογενή νοσήματα, φέρνει στην υγεία του παγκόσμιου πληθυσμού η κλιματική αλλαγή, εξαιτίας της ανόδου της θερμοκρασίας.
Ήδη η μισή Ελλάδα δείχνει εικόνα ερήμωσης, με άνοδο της θερμοκρασίας πάνω από 2 βαθμούς κελσίου στην ξηρά και 1,8 βαθμούς στη θάλασσα, αλλά και μείωση της σχετικής υγρασίας στη Μεσόγειο κάτω από 10%, στον αέρα και στο έδαφος.
Άνοδος της θερμοκρασίας παρατηρείται και στο πόσιμο νερό, που δύσκολα θα κρατηθεί κάτω από τους 25 βαθμούς κελσίου, με αποτέλεσμα αύξηση των παθογόνων μικροοργανισμών σε αυτό. Αντίστοιχα προβλήματα δημιουργούνται και με τα ύδατα άρδευσης, με κίνδυνο της μεταφοράς των παθογόνων σε λαχανικά που τρώγονται ωμά.
Τα παραπάνω τόνισαν σε ημερίδα του ΕΟΔΥ για την «κλιματική αλλαγή και δημόσια υγεία» ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών Καθηγητής Χρήστος Ζερεφός και ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ καθηγητής Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, καθώς και σειρά καθηγητών και εμπειρογνωμόνων, ειδικών στην κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της.
Η θερμοκρασία στην ξηρά τον Ιούλιο και Αύγουστο έχει αυξηθεί πάνω από 2 βαθμούς κελσίου και στη θάλασσα 1,8 βαθμούς
H υγρασία στη Μεσόγειο έχει μειωθεί κάτω από 10%, όχι μόνο στον αέρα, αλλά και στο έδαφος
Άμεσος κίνδυνος ο Δάγκειος πυρετός
Σε ότι αφορά τις λοιμώξεις, «ο άμεσος κίνδυνος εντοπίζεται στον Δάγκειο πυρετό με κρούσματα στη Δανία, τη Γαλλία και την Ιταλία», τόνισε ο καθηγητής Παθολογίας – Λοιμωξιολόγος Σωτήρης Τσιόδρας, επισημαίνοντας πως το Ευρωπαϊκό Κέντρο Λοιμώξεων ECDC εκφράζει ανησυχία για το 2023-2024 για αύξηση των κρουσμάτων πάνω από τα 4,5 εκατομμύρια πληθυσμού παγκόσμια και περισσότερους από 4.000 θανάτους.
«Την τελευταία πενταετία, τα κρούσματα Δάγκειου πυρετού έχουν αυξηθεί στην Ευρώπη κατά 250% και στη Βραζιλία 450%» είπε χαρακτηριστικά ο καθηγητής και πρόσθεσε ότι η Βραζιλία προμηθεύτηκε το σύνολο των ποσοτήτων του εμβολίου για τον ιό από την παρασκευάστρια ιαπωνική εταιρεία.
Αντίστοιχα επεσήμανε ότι στο Τζιμπουτί έγινε προσπάθεια ανάσχεσης της νόσου με γενετικά τροποποιημένα αρσενικά κουνούπια που μεταφέρουν ένα γονίδιο με το οποίο οι απόγονοί τους πεθαίνουν νωρίτερα.
Ο κ. Τσιόδρας αναφέρθηκε επίσης σε αύξηση περιστατικών ελονοσίας στην Ασία, με μεγαλύτερη επίπτωση στο Πακιστάν, αλλά και στην Αφρική, στην Αιθιοπία και την Ουγκάντα.
Μιλώντας για την Ευρώπη, παρατήρησε ότι δεν έχουμε καλή επιτήρηση των κουνουπιών, ενώ με την αύξηση της θερμοκρασίας αναμένονται τροφιμογενή και υδατογενή νοσήματα, καθώς και εντερικά παθογόνα μετά από πλημμύρες.
Στον κύκλο της Βαλτικής δε, Γερμανοί έκαναν μπάνιο σε βίμπρια, τα οποία αναπτύσσονται στα οστρακοειδή και τα οποία προκαλούν μέχρι και σηψαιμία. Τα οστρακοειδή επηρεάζονται από την άνοδο της θερμοκρασίας και στις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ.
Όσο για τους μύκητες, οι καταιγίδες άμμου μεταφέρουν ανθεκτικό μύκητα candida auris, o οποίος μεταδίδεται στα νοσοκομεία.
Ο κ. Τσιόδρας δεν παρέλειψε να τονίσει τους κινδύνους από μεταπήδηση ιών από ζώα στον άνθρωπο, την ανίχνευση ανθεκτικών παθογόνων με τις νέες τεχνολογίες και την παρακολούθηση της εξέλιξης των μικροοργανισμών.
Η άνοδος της θερμοκρασίας αυξάνει τη μολυσματική ικανότητα των κουνουπιών
Κουνούπια επωάζονται στο νερό μέχρι να ενηλικιωθούν
Έντομα πιο μολυσματικά
Η προϊσταμένη του ΕΟΔΥ για νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές Δανάη Περβανίδου επεσήμανε την εξάπλωση των νοσημάτων αυτών πέραν των τροπικών περιοχών και τόνισε ότι η άνοδος της θερμοκρασίας αυξάνει τη μολυσματική ικανότητα των κουνουπιών, γι΄ αυτό θέλουμε να αποφύγουμε την εγκατάσταση του κουνουπιού που μεταδίδει τον ιό του Δυτικού Νείλου, αλλά και του κουνουπιού Aedes aegypti για τον Δάγκειο πυρετό.
Συνολικά, ο κίνδυνος αφορά νόσους όπως η ελονοσία, ο τσικουνγκούνια, ο Δάγκειος.
Αντίστοιχα, από το τμήμα ταξιδιωτικής ιατρικής του ΕΟΔΥ, η κ. Ανδρούλα Παυλή, πρόσθεσε τη λεϊσμανίαση από σκνίπες και τη σχιστοσωμίαση από σαλιγκάρια.
Σημείωσε πως η έκθεση σε ενδημικά και νέα παθογόνα αφορά το 54% όσων ταξιδεύουν με αεροπλάνο, οι οποίοι το 2020 ήταν 1,4 δις. άτομα και αναμένεται ως το 2030 να φτάσουν το 1,8 δις. Τόνισε πως ούτε η πανδημία σταμάτησε τα ταξίδια, αφού η μείωση το 2021 έφτασε το 70%, το 2022 το 34%, πέρυσι ανέκαμψε και φέτος αναμένεται να ξεπεράσει τα προπανδημικά επίπεδα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού.
Ο προϊστάμενος του τμήματος Μετακινούμενων Πληθυσμών Κων. Μήτρου, αναφέρθηκε στον εκτοπισμό 23 εκατ. ανθρώπων λόγω αλλαγής του κλίματος, ενώ η προϊσταμένη τμήματος τροφιμογενών και υδατογενών νοσημάτων κ. Θεολογία Σιδηρόγλου, επεσήμανε ότι οι μετακινούμενοι πληθυσμοί μπορεί να προκαλέσουν αύξηση της ζήτησης τροφίμων, με κίνδυνο τροφιμογενή νοσήματα΄
Ήδη η ασφάλεια των τροφίμων επηρεάζεται από το λιώσιμο των πάγων, την εξαφάνιση πολλών ζώων της τροφικής αλυσίδας, ενώ ως το 2050 αναμένεται η εξασφάλιση των κοραλλιογενών υφάλων, γεγονός που θα αλλάξει την κατανομή της αλιείας και των οστρακοειδών.
Στην Αθήνα η αύξηση της ρύπανσης από τις πυρκαγιές αυξάνει την ημερήσια θνησιμότητα κατά 1%
Νέα παθογόνα εμφανίζονται με το λιώσιμο των παγετώνων στους πόλους
Χρόνια νοσήματα
Μεταξύ 2030-2050 αναμένονται επιπλέον 250.000 θάνατοι ετησίως λόγω κλιματικής αλλαγής, εξαιτίας έλλειψης τροφής, ελονοσίας, διάρροιας και επιδράσεων των αυξημένων θερμοκρασιών, με κόστος 2-4 δισ. δολ ετησίως, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας.
Οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν επίπτωση στην υγεία, τόνισε η καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής του ΕΚΠΑ Ευαγγελία Σαμόλη, και σημείωσε πως πέραν των λοιμωδών νοσημάτων, έχουν επίπτωση στα χρόνια καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα, αλλά και στην αύξηση των ψυχιατρικών νόσων ανάλογα με τη γεωγραφική τοποθεσία και την ευαλωτότητα του πληθυσμού.
Η ίδια ανέφερε πως σύμφωνα με μελέτη, μόνο στην Αττική, η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και όχι καύσωνες από Μάρτιο – Σεπτέμβριο αυξάνει τον ημερήσιο αριθμό θανάτων από καρδιαγγειακά κατά 10% και από αναπνευστικά νοσήματα κατά 20%.
Η ίδια μελέτη έδειξε ότι στην Αθήνα η αύξηση της ρύπανσης από τις πυρκαγιές αυξάνει την ημερήσια θνησιμότητα κατά 1%.
Ερήμωση στη μισή Ελλάδα
Ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών Χρήστος Ζερεφος, υπογράμμισε στην ομιλία του, ότι «Η μισή Ελλάδα δείχνει ερήμωση. Το 2023 ήταν το έτος με τις υψηλότερες θερμοκρασίες στον πλανήτη. Η θερμοκρασία στην ξηρά τον Ιούλιο και Αύγουστο έχει αυξηθεί πάνω από 2 βαθμούς κελσίου και στη θάλασσα 1,8 βαθμούς. Στην περιοχή της Μεσογείου η μείωση της σχετικής υγρασίας έχει πέσει κάτω από 10% όχι μόνο στον αέρα, αλλά και στο έδαφος.
Γι΄ αυτό καταστράφηκε το δάσος της Δαδιάς, όπως και στον Καναδά χάθηκαν εκατομμύρια στρέμματα, ενώ είναι αντίστοιχες και οι συνθήκες που δημιούργησαν τον Ντάνιελ.
Όλα αυτά έχουν επιπτώσεις στην υγεία, με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Ο ήλιος παραμένει επικίνδυνος παρότι το όζον αρχίζει να ανακάμπτει με τα μέτρα.
Ως το 2030 η Ευρώπη πρέπει να στηρίζεται στις ανανεώσιμες πηγές για παραγωγή ενέργειας. Μελέτη από την Ακαδημία Αθηνών, τα πανεπιστήμια Πότσδαμ και Μαρξ Πλανκ έδειξε ότι μπορούμε να εφαρμόσουμε τη συμφωνία των Παρισίων, όμως παραμένει ανοικτό τι θα γίνει μετά το 2030».
Επιδημιολογική επιτήρηση
Καλύτερη επιδημιολογική επιτήρηση των λοιμωδών νοσημάτων, ενίσχυση της εργαστηριακής διάγνωσής τους και δημιουργία σημείου συλλογής των δεδομένων για λοιμώδη και μη νοσήματα, περιλαμβάνονται στους στόχους του ΕΟΔΥ για την καλύτερη ανταπόκριση στα προβλήματα δημόσιας υγείας που φέρνει μαζί της η κλιματική αλλαγή.
Ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, καθηγητής Χρήστος Χατζηχριστοδούλου προανήγγηλε νέο οργανόγραμμα του Οργανισμού, προσλήψεις επιστημονικού προσωπικού – άμεσα πάνω από 100 με μπλοκάκι και μετά επιπλέον οργανικές θέσεις, καθώς και συνεχιζόμενη εκπαίδευση του προσωπικού δημόσιας υγείας, αλλά και συνεργασία με το ΕΚΠΑ για πλατφόρμα μάθησης εξ αποστάσεως.
Ο καθηγητής τόνισε ότι τα λοιμώδη νοσήματα θα αυξηθούν, καθώς από την άνοδο της θερμοκρασίας αλλάζει ο χρόνος επώασης των παθογόνων, ενώ αυξάνεται και η θερμοκρασία του πόσιμου νερού, το οποίο με δυσκολία θα το κρατήσουμε κάτω από τη θερμοκρασία των 25 βαθμών κελσίου, ενισχύοντας την ευτροφία των παθογόνων.
Στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής πρέπει να προστεθούν τα αναδυόμενα λοιμώδη νοσήματα, η αύξηση των ελλιποβαρών και νεκρών νεογνών, αλλά και τα ακραία φυσικά φαινόμενα τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν επιχειρησιακά. Αντίστοιχα, τα χρόνια νοσήματα θα πρέπει να επιτηρούνται, με στοιχεία από τη στατιστική υπηρεσία, την ΗΔΙΚΑ και τον ιατρικό φάκελο και να συσχετίζονται με τις περιβαλλοντικές παραμέτρους.
