Το σημαντικότερο ερώτημα είναι πόσο βαθιές ρίζες έχει ο φασισμός στην ελληνική κοινωνία. O ελληνικός λαός ποτέ δεν υποδέχτηκε τον φασισμό που του είχε επιβληθεί. Πολέμησε τους ναζί, έριξε την χούντα και προσπάθησε να ανατρέψει τη δικτατορία του Μεταξά. Επομένως;
Φασιστικές «γκρούπες»
Κατά καιρούς -μάλλον χωρίς παύση- δραστηριοποιούνται φασιστικές ή νεοναζιστικές ομάδες, οι οποίες με την ολοκάθαρη ιδεολογική τους προσέγγιση δεν τοποθετούνται στην ακροδεξιά. Είναι παρακρατικές και αντιδημοκρατικές. Νεοναζιστικές και φασιστικές. Τέτοιες οργανώσεις απαντούνται ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα, με αύξηση της δράσης και της επιρροής τους κατά την κατοχή, μετέπειτα στον εμφύλιο και μετά στην περίοδο προ της χούντας. Δρούσαν κατά γενική ομολογία χωρίς επιπτώσεις, πράγμα που στη μεταπολίτευση άλλαξε, αλλά ξεπήδησαν νέα μορφώματα.
Στη μεταπολίτευση, παρά την αυστηρή καταδίκη τους από το επίσημο Κράτος, δημιουργήθηκαν και δραστηριοποιήθηκαν οργανώσεις που καθοδηγούνταν ανεπίσημα από τον δικτάτορα Παπαδόπουλο και άλλους χουντικούς. Δημιουργούνται οι εξής: Κόμμα ελληνοσοσοσιαλιστών, οι «Ελληνοκράτες», ο «Πατριωτικός σύνδεσμος Αθηνών, Ιωάννης Καποδίστριας», η «Οργάνωση εθνικής αποκαταστάσεως», ο «Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων ΕΣΑ», η ΕΝΕΚ, το «Κόμμα 4ης Αυγούστου», του Κωνσταντίνου Πλεύρη και άλλες.
Από αυτές, η Κ4Α αποτέλεσε τη μήτρα της γέννησης του παρακρατικού φασιστικού εξτρεμισμού στη χώρα. Ο Κωνσταντίνος Πλεύρης διατηρούσε επαφές με τις εγχώριες φασιστικές ομάδες, αλλά και με αρκετές του εξωτερικού, με κύριες αυτές της Ιταλίας. Η Κ4Α είναι υπεύθυνη για πολυάριθμες τραμπουκικές επιθέσεις, μεταξύ των οποία απόπειρες δολοφονιών και βομβιστικές ενέργεις, που μάλιστα είχαν πολλά αθώα θύματα.
Στην κηδεία του βασανιστή Ευάγγελου Μάλλιου, εκτελεσμένο από την 17 Νοέμβρη, οι παρακρατικοί επιτέθηκαν και κακοποίησαν δημοσιογράφους και στη συνέχεια φώναξαν συνθήματα όπως «Ο Μάλλιος ζει», «Θάνατος στο ΚΚΕ», «Ο Φλωράκης στο Γουδί δίπλα στον Καραμανλή», ενώ επέμεναν πως… της λύση θα δώσει ο στρατός.
Με την δράση της Κ4Α απαντάται πρώτη φορά η χρήση του όρου «αγανακτισμένοι», τότε για τους «αγανακτισμένους αστυνομικούς», μία ομάδα εκ των οποίων ήταν εξτρεμιστές και φιλοχουντικοί.
Οι νεοναζί στη Βουλή
Η Χρυσή Αυγή είναι μόρφωμα της εξτρεμιστικής περιόδου της μεταπολίτευσης. Ο ίδιος ο «φύρερ» Μιχαλολιάκος κατηγορήθηκε στο παρελθόν για βομβιστικές επιθέσεις . Το αλμανάκ της ανόδου της Χρυσής Αυγής ξεκινά να μετρά από προηγούμενες δεκαετίες. Εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τους εκάστοτε «αγανακτισμένους», ξεκινώντας από τον Άγιο Παντελεήμονα. «Αγανακτισμένοι κάτοικοι», έπειτα «γονείς» που δεν ήθελαν προσφυγόπουλα στα σχολεία. Όπου ακούμε «αγανακτισμένους», περιμένουμε φασίστες.
