Καρκίνος μαστού: Ολοκληρωμένη κάλυψη με βιοδείκτες και πρόληψη

Περίπου 5% – 10% των περιστατικών καρκίνου του μαστού οφείλονται σε γονιδιακές μεταλλάξεις των BRCA1 και BRCA2, δηλαδή βλάβες που έχουν κληρονομηθεί. Το αντίστοιχο ποσοστό για τον καρκίνο των ωοθηκών ανέρχεται σε 25%.

Από την άλλη πλευρά όμως, περιβαλλοντικές παρεμβάσεις και αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο έως 50%. Ειδικά οι διατροφικοί κίνδυνοι, ευθύνονται για το 15% περίπου του συνόλου των θανάτων στην Ελλάδα.

Για το λόγο αυτό, οι Σύλλογοι για τον καρκίνο του μαστού «Άλμα Ζωής» και οι επιστημονικές εταιρείες ΕΧΕΜ, ΕΟΠΕ και ΕΕΑΜ με αφορμή τον Οκτώβριο που έχει καθιερωθεί ως μήνας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον  καρκίνο του μαστού, συνέταξαν επιστολή προς το Υπουργείο Υγείας, κάνοντας μια ανασκόπηση όσων έχουν γίνει για την αντιμετώπιση και διαχείριση του καρκίνου του μαστού στην Ελλάδα τον τελευταίο χρόνο, και επισημαίνοντας ταυτόχρονα όλα όσα χρειάζεται να γίνουν ακόμα, για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και των επιβιωσάντων και τη μείωση της θνησιμότητας από τη νόσο.

Στην επιστολή επισημαίνεται η ανάγκη επίσπευσης της κατάρτισης Μητρώου καρκίνου, η κάλυψη των εξετάσεων για γονιδιακές μεταλλάξεις που προκαλούν καρκίνο, αλλά και η εφαρμογή πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης για την ασθένεια.

Ειδικά για τη δευτερογενή πρόληψη και το Εθνικό Πρόγραμμα Πληθυσμιακού Προσυμπτωματικού Ελέγχου «Φώφη Γεννηματά», με στόχο να ωφεληθεί ο μέγιστος δυνατός αριθμός γυναικών, προτείνεται:

• Το Πρόγραμμα να πλαισιωθεί και να υποστηριχθεί από αντίστοιχη εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με στόχο να επισημανθεί η σημασία της δευτερογενούς πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης της ασθένειας, το όφελος από τη συμμετοχή των γυναικών στο πρόγραμμα, αλλά και η σημασία του μητρώου που δημιουργείται μέσα από αυτό για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός τεκμηριωμένου και στοχευμένου σχεδίου δράσης ενάντια στον καρκίνο του μαστού.
• Να γίνει πρόσκληση στις αρμόδιες επιστημονικές εταιρείες με στόχο την απαραίτητη αύξηση στον αριθμό των συνεργαζόμενων διαγνωστικών κέντρων και γιατρών και πιστοποίηση των ακτινοδιαγνωστών και των συνεργαζόμενων κέντρων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.
• Σε περίπτωση ύποπτου ευρήματος να δρομολογείται ραντεβού με γιατρό του προγράμματος εντός 15 ημερών και εφόσον επιβεβαιώνεται το εύρημα, να υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης σε  δημόσια δομή για περαιτέρω εξετάσεις εντός 30 ημερών.
• Οι επιστημονικές εταιρείες ΕΧΕΜ και ΕΟΠΕ να αναλάβουν εκπαίδευση/σεμινάρια σε γενικούς γιατρούς ή παθολόγους που έχουν δηλώσει συμμετοχή στο πρόγραμμα και βρίσκονται στην περιφέρεια ή και σε απομακρυσμένες περιοχές που δεν καλύπτονται επαρκώς από εξειδικευμένους στον μαστό επαγγελματίες υγείας για την κλινική εξέταση.
• Διασύνδεση του Μητρώου του Προγράμματος με το Μητρώο Ασθενών με Καρκίνο Μαστού για την εξαγωγή τεκμηριωμένων πληροφοριών και την τάση συχνότητας της νόσου και της θνησιμότητας.
• Να γίνει η επέκταση του προγράμματος σε γυναίκες ηλικίας 45-74 ετών, σύμφωνα με τις αναθεωρημένες συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Συνολικά, για ποιοτικές υπηρεσίες έγκαιρης ανίχνευσης, διάγνωσης, αντιμετώπισης και καταγραφής των περιστατικών καρκίνου μαστού στον πληθυσμό της χώρας, στην επιστολή επισημαίνονται τα εξής:

1. Για την επίσπευση των διαδικασιών δημιουργίας του Μητρώο Ασθενών με Καρκίνο Μαστού, προτείνεται η συνεργασία όλων των αρμόδιων επιστημονικών εταιρειών με την ΗΔΙΚΑ, παρέχοντας ένα minimum στοιχείων μητρώου από τον ηλεκτρονικό φάκελο των ασθενών με καρκίνο μαστού που τηρούν τα μέλη τους, εντός ενός πλαισίου διασφάλισης της προστασίας των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.
2. Για την πρωτογενή πρόληψη του καρκίνου μαστού, έως ότου δημιουργηθεί εθνική εκστρατεία ενημέρωσης, να υιοθετηθεί η καμπάνια ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο που δημιούργησε η ΕΟΠΕ με τίτλο: «Καμπάνια για την παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου».
3. Για την καλύτερη αντιμετώπιση των γυναικών που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, προτείνεται η άμεση ολοκλήρωση της ένταξης των γονιδίων BRCA1 και BRCA2 στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση και στη λίστα των αποζημιούμενων βιοδεικτών, ώστε να μπορούν να επωφεληθούν από την εξατομικευμένη θεραπεία, καθώς και πρόβλεψη για κάλυψη της εξέτασης στις/στους συγγενείς των ασθενών πρώτου βαθμού, με στόχο την έγκαιρη διάγνωση των μεταλλάξεων των γονιδίων που δίνουν υψηλά ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του μαστού και ωοθηκών.
4. Τονίζεται η ανάγκη επίσπευσης των διαδικασιών δημιουργίας Κέντρων Μαστού Ολοκληρωμένης Φροντίδας, τα οποία παίζουν καθοριστικό ρόλο στη σωστή αντιμετώπιση και διαχείριση της νόσου και των συνεπειών της, στην άρση των δυσκολιών στην πρόσβαση και των υφιστάμενων ανισοτήτων, σε κάθε φάση της νόσου – από τη διάγνωση έως και τη ζωή μετά την ολοκλήρωση των θεραπειών  (survivorship).
5. Προτείνεται η θεσμοθετημένη διασύνδεση των Κέντρων και Κλινικών Μαστού με τους Εθελοντικούς Συλλόγους Υποστήριξης Ασθενών
6. Για την ενίσχυση της πρόσβασης των ασθενών με προχωρημένη/μεταστατική νόσο στις νέες θεραπείες, προτείνεται η συνεργασία με άλλες χώρες στην αξιολόγησή τους με στόχο τη συντομότερη άδεια κυκλοφορίας τους στην Ελλάδα, η ενσωμάτωση των Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων της ΕΟΠΕ, τα οποία ανανεώνονται ανά έτος και περιλαμβάνουν όλες τις καθιερωμένες αλλά και τις νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις και τη διασύνδεσή τους με την ΗΔΙΚΑ, η έγκαιρη έγκριση των φαρμάκων υψηλού κόστους και η βελτίωση του ΣΗΠ, ώστε οι γυναίκες να έχουν άμεση πρόσβαση σε εγκεκριμένες καινοτόμες θεραπείες.
7. Τέλος, προτείνεται η διαμόρφωση ενός νομοθετικού πλαισίου για την παροχή υπηρεσιών ανακουφιστικής φροντίδας στους ασθενείς που αντιμετωπίζουν ασθένειες απειλητικές για τη ζωή τους.