Τα ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών (CBDC) είναι αντικείμενο μελέτης ολοένα και περισσότερων κεντρικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, εκ των οποίων τουλάχιστον οι μισές διεξάγουν ήδη συγκεκριμένα πειράματα ή εργάζονται σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα.
Σύμφωνα με έρευνα που κυκλοφόρησε σήμερα Δευτέρα 10 Ιουλίου, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) από το σύνολο των 86 κεντρικών τραπεζών που συμμετείχαν, το συντριπτικό 93% ασχολείται σε κάποια μορφή εργασιών για τα CBDC. Και περίπου 23 τράπεζες θα έχουν CBDC έως το τέλος της δεκαετίας.
Η BIS αναφέρει ότι τα κεντρικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μελετούν και εργάζονται σε ψηφιακές εκδόσεις των νομισμάτων τους κυρίως για λιανική χρήση, προκειμένου να μην αφήσουν τις ψηφιακές πληρωμές στον ιδιωτικό τομέα εν μέσω επιταχυνόμενης μείωσης των μετρητών. Ορισμένοι εξετάζουν επίσης εκδόσεις χονδρικής για συναλλαγές μεταξύ χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Τα περισσότερα από τα νέα CBDCs θα εμφανιστούν στον χώρο λιανικής, όπου έντεκα κεντρικές τράπεζες είναι ήδη έτοιμες να συνταχθούν με τις ομολόγους τους στις Μπαχάμες, την Ανατολική Καραϊβική, την Τζαμάικα και τη Νιγηρία που ήδη «τρέχουν» ψηφιακά νομίσματα λιανικής.
Από την πλευρά της χονδρικής, η οποία στο μέλλον θα μπορούσε να επιτρέψει στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να έχουν πρόσβαση σε νέες λειτουργίες χάρη στη tokenisation, εννέα κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν να ξεκινήσουν CBDC, προσθέτει η BIS στην έρευνά της.
«Η ενίσχυση των διασυνοριακών πληρωμών είναι ένας από τους βασικούς μοχλούς του έργου των κεντρικών τραπεζών για τα CBDC χονδρικής», γράφουν οι συντάκτες της έκθεσης.
Η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας δήλωσε στα τέλη Ιουνίου ότι θα εκδώσει ένα CBDC χονδρικής στο ψηφιακό κέντρο της Ελβετίας στο πλαίσιο ενός πιλοτικού προγράμματος, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βρίσκεται σε καλό δρόμο να ξεκινήσει το ψηφιακό πιλοτικό της ευρώ την κυκλοφορία του, η οποία τοποθετείται στο 2028.
Στις πολιτικές δοκιμές που διεξάγονται στην Κίνα, περίπου 260 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν κάνει χρήση ενώ άλλες δύο μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες, η Ινδία και η Βραζιλία, σχεδιάζουν να κυκλοφορήσουν ψηφιακά νομίσματα το επόμενο έτος.
Η «σολομώντειος λύση» της Κομισιόν
Στα τέλη του περασμένου μήνα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε δύο προτάσεις αφενός για να διασφαλίσει ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση και να πληρώνουν με χαρτονομίσματα και κέρματα του ευρώ και αφετέρου για να διαμορφώσει το πλαίσιο για μια πιθανή νέα ψηφιακή μορφή του ευρώ.
Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, το ευρώ εξακολουθεί να είναι σύμβολο της ενότητας και της δύναμης της Ευρώπης. Σε ολόκληρη την ευρωζώνη και πέραν αυτής, για περισσότερα από 20 χρόνια, ιδιώτες και επιχειρήσεις έχουν συνηθίσει να πληρώνουν με κέρματα και τραπεζογραμμάτια ευρώ.
Και, ενώ το 60% των ερωτηθέντων θα ήθελε να συνεχίσει να έχει την επιλογή να χρησιμοποιεί μετρητά, όλο και περισσότεροι επιλέγουν τις ψηφιακές πληρωμές, χρησιμοποιώντας κάρτες και εφαρμογές που εκδίδονται από τράπεζες και άλλες ψηφιακές και χρηματοοικονομικές εταιρείες, μια τάση η οποία επιταχύνθηκε από την πανδημία.
Η πρώτη νομοθετική πρόταση αφορά το νόμιμο χρήμα των μετρητών ευρώ για τη διασφάλιση του ρόλου των μετρητών, τη διασφάλιση της ευρείας αποδοχής τους ως μέσου πληρωμής και την εύκολη πρόσβαση σε άτομα και επιχειρήσεις σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ.
Η δεύτερη πρόταση αφορά τη θέσπιση του νομικού πλαισίου για ένα πιθανό ψηφιακό ευρώ ως συμπλήρωμα των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ. Θα διασφαλίζει ότι οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις θα έχουν μια πρόσθετη επιλογή – πέρα από τις τρέχουσες ιδιωτικές επιλογές – που τους επιτρέπει να πληρώνουν ψηφιακά με μια ευρέως αποδεκτή, φθηνή, ασφαλή και ανθεκτική μορφή δημόσιου χρήματος στη ζώνη του ευρώ (συμπληρώνοντας τις ιδιωτικές λύσεις που υπάρχουν σήμερα).
Ψηφιακό ευρώ
Για να προσαρμοστεί στην αυξανόμενη ψηφιοποίηση της οικονομίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) – όπως και πολλές άλλες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο – διερευνά τη δυνατότητα εισαγωγής ενός ψηφιακού ευρώ, ως συμπλήρωμα στα μετρητά. Το ψηφιακό ευρώ θα έδινε στους καταναλωτές μια εναλλακτική λύση πληρωμής σε ολόκληρη την Ευρώπη, εκτός από τις επιλογές που υπάρχουν σήμερα. Αυτό σημαίνει περισσότερες επιλογές για τους καταναλωτές και ισχυρότερο διεθνή ρόλο για το ευρώ.
Όπως τα μετρητά σήμερα, το ψηφιακό ευρώ θα είναι διαθέσιμο μαζί με τα υπάρχοντα εθνικά και διεθνή ιδιωτικά μέσα πληρωμής, όπως κάρτες ή εφαρμογές. Θα λειτουργούσε σαν ψηφιακό πορτοφόλι. Οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να πληρώσουν με το ψηφιακό ευρώ οποιαδήποτε στιγμή και οπουδήποτε στη ζώνη του ευρώ.
Είναι σημαντικό ότι θα είναι διαθέσιμο για πληρωμές τόσο online όσο και εκτός σύνδεσης, δηλαδή οι πληρωμές θα μπορούσαν να γίνονται από συσκευή σε συσκευή χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο, από απομακρυσμένη περιοχή ή υπόγειο χώρο στάθμευσης.
Ενώ οι ηλεκτρονικές συναλλαγές θα προσφέρουν το ίδιο επίπεδο απορρήτου δεδομένων με τα υπάρχοντα ψηφιακά μέσα πληρωμών, οι πληρωμές εκτός σύνδεσης θα εξασφαλίζουν υψηλό βαθμό προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων για τους χρήστες.
Οι βασικές ψηφιακές υπηρεσίες ευρώ θα παρέχονται δωρεάν σε ιδιώτες. Για την προώθηση της οικονομικής ένταξης, τα άτομα που δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό θα μπορούν να ανοίγουν και να διατηρούν λογαριασμό σε ένα ταχυδρομείο ή σε άλλη δημόσια οντότητα, όπως μια τοπική αρχή. Θα είναι επίσης εύκολο στη χρήση, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία.
Τα πλεονεκτήματα
Με πρόσφατο άρθρο του στους Financial Times, ο Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, Mairead McGuinness, αναλύει τη σημασία που θα έχει για τις συναλλαγές στην Ευρωζώνη η υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ παρουσιάζει
Όπως σημειώνει, ενώ οι άυλες πληρωμές έχουν εκτοξευθεί μέσα σε λίγο μόλις χρόνια, λείπει μία ψηφιακή μορφή μετρητών. Αυτή τη στιγμή κυριαρχούν τα διάφορα κρυπτονομίσματα, η αξία των οποίων είναι συνήθως συνδεδεμένη με το δολάριο ΗΠΑ. Όμως τα κρυπτονομίσματα είναι ευμετάβλητα, καθώς δεν υποστηρίζονται από μία κεντρική τράπεζα.
Έτσι, οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο, της ΕΚΤ συμπεριλαμβανομένης, διερευνούν την πιθανότητα δημιουργίας μιας ψηφιακής εκδοχής του νομίσματός τους, εξετάζοντας τον τρόπο που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και ζητήματα όπως η προστασία των ιδιωτικών δεδομένων των χρηστών και η διατήρηση της νομισματικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Σε πολιτικό επίπεδο – όπως αναφέρει ο Ευρωπαίος επίτροπος, η Κομισιόν αναμένεται να λάβει δύο σημαντικές αποφάσεις που θα αφορούν αφενός την κατοχύρωση των μετρητών ως νόμιμου χρήματος και αποδεκτής μορφής πληρωμής, και αφετέρου την παροχή έγκρισης προς την ΕΚΤ προς έκδοση ενός ψηφιακού ευρώ. «Το ψηφιακό ευρώ θα είναι ένα συμπλήρωμα των μετρητών, όχι μια αντικατάσταση», τονίζει ο Mairead McGuinness.
Τα τρία πλεονεκτήματα
Ένα ψηφιακό ευρώ, εξηγεί, θα είχε την ίδια λειτουργία με τα μετρητά, παρέχοντας πρόσβαση σε μια αξιόπιστη και εύκολα προσβάσιμη μορφή πληρωμής, αλλά σε ψηφιακή μορφή. Κάτι τέτοιο θα προσέφερε τρία βασικά πλεονεκτήματα.
Πρώτον, θα εξασφάλιζε ότι το ευρώ θα εξακολουθήσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή των πολιτών της Ευρωζώνης.
Δεύτερον, ένα ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να στηρίξει την οικονομική ένταξη, καθώς θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν και άνθρωποι χωρίς τραπεζικούς λογαριασμούς ή άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες. 
Τρίτον, ένα ψηφιακό νόμισμα θα επέτρεπε στην Ευρώπη να απεξαρτηθεί από διεθνή δίκτυα πληρωμών όπως αυτό της Visa, της Mastercard και της PayPal.
«Η ύπαρξη ενός νέου τρόπου πληρωμής σε όλη την ευρωζώνη θα βοηθούσε σίγουρα τους καταναλωτές. Αλλά θα βοηθούσε επίσης τους ευρωπαίους παρόχους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, επιτρέποντάς τους να επεκτείνουν τις λύσεις πληρωμών σε ολόκληρη την ενιαία αγορά. Και, καθώς οι υπάρχουσες επιλογές πληρωμών θα εξακολουθούσαν να είναι διαθέσιμες, δεν θα άλλαζε ο ρόλος των εμπορικών τραπεζών», τονίζει ο Ευρωπαίος επίτροπος.
Μένουν πίσω οι ΗΠΑ
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο, η πρόοδος για ένα ψηφιακό δολάριο αφορά μόνο μια έκδοση που θα εξυπηρετεί πληρωμές από τράπεζα σε τράπεζα, σύμφωνα πρόσφατη έρευνα του Atlantic Council, ενώ οι εργασίες για μια έκδοση λιανικής για χρήση από τον ευρύτερο πληθυσμό έχουν κολλήσει.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έδωσε εντολή σε κυβερνητικούς αξιωματούχους να αξιολογήσουν τους κινδύνους και τα οφέλη της δημιουργίας ενός ψηφιακού δολαρίου τον Μάρτιο του 2022. 
Το βαρύνον καθεστώς του δολαρίου στο χρηματοπιστωτικό σύστημα σημαίνει ότι οποιαδήποτε κίνηση των ΗΠΑ έχει δυνητικά τεράστιες παγκόσμιες συνέπειες, αλλά η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ δήλωσε τον Ιανουάριο ότι το Κογκρέσο και όχι η ίδια θα πρέπει να αποφασίσει αν θα ξεκινήσει μια ψηφιακή έκδοση.
Η παγκόσμια ώθηση για τα CBDCs, όπως ονομάζονται τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών, έρχεται καθώς η χρήση φυσικών μετρητών μειώνεται και οι αρχές προσπαθούν να αποκρούσουν την απειλή που συνιστά το το bitcoin και οι Big Tech.
Ο ρόλος των κυρώσεων
Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε χώρες όπως η Ρωσία και η Βενεζουέλα τα τελευταία χρόνια αποτέλεσαν έναν άλλο παράγοντα ώστε ακόμη και μπλοκ που αποτελούν μακροχρόνιους συμμάχους των ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, να επιθυμούν να διασφαλίσουν ότι διαθέτουν μια εναλλακτική λύση στα δίκτυα πληρωμών Visa, Mastercard και Swift.
«Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις κυρώσεις της G7, οι εξελίξεις όσον αφορά τη χρήση των CBDCs για συναλλαγές χονδρικής έχουν διπλασιαστεί», ανέφερε το Atlantic Council, προσθέτοντας ότι τώρα υπάρχουν 12 «διασυνοριακά» έργα πολλών χωρών που βρίσκονται υπό επεξεργασία.
Ανέφερε ότι η Σουηδία παραμένει μία από τις πιο προηγμένες χώρες της Ευρώπης, καθώς διαθέτει ένα πιλοτικό της CBDC, ενώ η Τράπεζα της Αγγλίας συνεχίζει τις εργασίες για μια πιθανή ψηφιακή λίρα που θα μπορούσε να τεθεί σε χρήση από το δεύτερο μισό της δεκαετίας.
Η Αυστραλία, η Ταϊλάνδη, η Νότια Κορέα και η Ρωσία σκοπεύουν επίσης να συνεχίσουν τις πιλοτικές δοκιμές φέτος.
Ωστόσο, παρά το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα CBDCs, ορισμένες χώρες που τα έχουν δρομολογήσει -όπως η Νιγηρία- είδαν την αποδοχή και είναι απογοητευτικά χαμηλή, ενώ η Σενεγάλη και ο Ισημερινός ακύρωσαν τις εργασίες ανάπτυξης.
