Η πιο γνώριμη διάσταση των εκλογών του 1956 είναι το περίπλοκο και αμφισβητούμενο εκλογικό σύστημα διεξαγωγής τους. Στιγματίστηκε ως «τριφασικό» από τα κόμματα της τότε αντιπολίτευσης, η οποία, παρότι πλειοψήφησε στην κάλπη με 1.620.007 ψήφους και ποσοστό 48,15%, συγκέντρωσε πολύ λιγότερες έδρες (132) από την ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος σχημάτισε τελικά κυβέρνηση με άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία 165 εδρών – διαθέτοντας 1.594.112 ψήφους και ποσοστό 47,38%. Επρόκειτο για ένα κατά βάση πλειοψηφικό σύστημα καταγόμενο από τον βενιζελικό νόμο του 1929 για την εκλογή των γερουσιαστών που μετέβαλε την αναλογικότητα μεταξύ πρώτου και δεύτερου κόμματος ανά τύπο περιφέρειας: ήταν πλειοψηφικό σε περιφέρειες που εξέλεγαν έως τρεις βουλευτές, πλειοψηφικό με περιορισμένη εκπροσώπηση του δεύτερου κόμματος ή συνασπισμού σε μεσαίες περιφέρειες, όπου εκλέγονταν τέσσερις έως δέκα βουλευτές και αναλογικό στις μεγάλες εκλογικές περιφέρειες, όπου εκλέγονταν περισσότεροι από δέκα βουλευτές.
Σοβαρό εμπόδιο για κόμματα χωρίς πανελλαδική εμβέλεια ήταν το υψηλό «κατώφλι» εισόδου στην κατανομή των εδρών ανά περιφέρεια: ένα κόμμα χρειαζόταν το 15% των έγκυρων ψηφοδελτίων στη συγκεκριμένη περιφέρεια αλλά και σε επίπεδο επικράτειας για να συμμετάσχει, ενώ για συνασπισμούς κομμάτων το ποσοστό ανερχόταν στο 25%. Λάδι στη φωτιά έριξαν ο καθορισμός των βουλευτικών εδρών βάσει της παρωχημένης απογραφής του 1940, η δυνατότητα των στρατιωτικών και των δημοσίων υπαλλήλων να ψηφίσουν εκτός της εκλογικής τους περιφέρειας και η άρνηση του Καραμανλή να διεξαγάγει τις εκλογές υπηρεσιακή κυβέρνηση. Ολοι αυτοί οι παράγοντες στοιχειοθέτησαν τη διαδεδομένη αντίληψη ότι η στερέωση του Καραμανλή στην εξουσία το 1956 στερούνταν λαϊκής νομιμοποίησης, όπως η πρωθυπουργοποίησή του τον Οκτώβριο του 1955 από τον βασιλιά Παύλο στερούνταν συνταγματικής νομιμοποίησης. Εστιάζοντας στους κυβερνητικούς χειρισμούς, η συζήτηση για τις εκλογές του 1956 συχνά υποβαθμίζει μία από τις σημαντικότερες πτυχές τους. Οτι απέναντι στον Καραμανλή στάθηκε μια ετερόκλητη εκλογική συμμαχία όλων σχεδόν των κομμάτων της αντιπολίτευσης από τη Δεξιά ως την Αριστερά, η Δημοκρατική Ενωσις. Για πρώτη –και μοναδική φορά– μετά τον Εμφύλιο τα λεγόμενα αστικά κόμματα έρχονταν κάτω από την ίδια στέγη με την ΕΔΑ δίνοντας την αίσθηση λαϊκού μετώπου.
*Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου, καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
